21.01.2022 19:51

16 იანვარს, თბილისის ზღვასთან, ყოფილ სანატორიუმ „ქართლში“ მცხოვრები ერთ-ერთი დევნილი, 52 წლის მამაკაცი 7-სართულიანი შენობის სახურავიდან გადმოხტა და სიცოცხლე თვითმკვლელობით დაასრულა. როგორც მისი ნაცნობები აცხადებენ, მამაკაცი სანატორიუმში არსებულ საცხოვრებელ პირობებს აპროტესტბდა და ამ პრობლემით შეწუხებული, თვითმკვლელობაზეც ხშირად საუბრობდა. 

 

მალევე, მამაკაცის თვითმკვლელობის ფაქტს დევნილების პროტესტი მოჰყვა. საინტერესოა, მოგვარდება თუ არა ეს და  მსგავსი პრობლემები ზემოთხსენებული სამწუხარო ფაქტის შემდეგ მაინც?

 

როგორც ვიცით, ბოლო 30 წელია, რაც ოკუპირებული აფხაზეთის ტერიტორიიდან დევნილი მოქალაქეების პრობლემები საზოგადოებაში არაერთხელ გამხდარა განხილვის საგანი. მრავალი ბრძოლისა თუ პროტესტის ფონზე, მათი ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებაზე სახელმწიფოს ასე თუ ისე უზრუნია, მაგრამ, დევნილთა საკითხის მოუგვარებლობა დღეს მაინც რჩება ყბადაღებულ თემად. 

 

„ჯორჯიან თაიმსი“ დაინტერესდა, - რა ვალდებულება აქვს ხელისუფლებას დევნილების წინაშე და რას აკეთებს რეალურად, ამ პრობლემების მოსაგვარებლად.

 

რაც შეეხება დევნილთა პრობლემების მოგვარებას, ის  შემდეგ სახელმწიფო ორგანოებს ევალებათ: საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიიდან დევნილთა, შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის მთავრობა და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლეს საბჭო. ამიტომ, „ჯორჯიან თაიმსი“ შეეცადა გაერკვია აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლეს საბჭოს რა როლი აკისრია დევნილთა პრობლემების მოგვარებაში და რამდენიმე კითხვით აღნიშნული საბჭოს ყოფილ თავმჯდომარეს, - ელგუჯა [გია] გვაზავას მიმართა. 

 

ელგუჯა [გია] გვაზავა: სანატორიუმ „ქართლში“ მომხდარი ტრაგედია, რა თქმა უნდა, ყველა ჩვენგანის ტკივილია. სამწუხაროდ, ბოლო ნახევარი წელია რაც „კოვიდ-19“-ის გამო, საბჭოს საქმიანობას ცოტა ჩამოვშორდი. ასე თქვათ, ახლა შევდივარ ფორმაში... 

 

რა თქმა უნდა, საოცარი და მტკივნეულია ის, რომ აგერ უკვე 30 წელი გავიდა და დევნილებს საცხოვრებელი ფართის პრობლემა ისევ აქვთ. მსგავსი რამ კი, იმიტომ ხდება, რომ ეს - ბინის განაწილებები და საერთოდ სოციალური საკითხები უნდა ყოფილიყო აფხაზეთის ხელისუფლების დაქვემდებარებაში. კერძოდ, აფხაზეთის მინისტრთა საბჭოში. თუმცა, ვერ ვიტყვი, რომ ეს იდეალური იქნებოდა, მაგრამ  შედარებით სამართლიანი მაინც იქნებოდა. 

 

რაც შეეხება სახელმწიფოს ვალდებულებას... იცით რა? - სახელმწიფომ თავისი პრიორიტეტები უნდა განსაზღვროს და მათ შორის უნდა განსაზღვროს, რომ დევნილების პრობლემა რაღაცნაირად გადაიჭრას. ბოლო 30 წლის მანძილზე, დევნილებისთვის ბევრი რამის გაკეთება შეიძლებოდა, თუმცა, არ ვიქნები მართალი, თუ გეტყვით, რომ არაფერი არ გაკეთებულა და არც ახლა კეთდება. ეს ტყუილი გამომივა, რა თქმა უნდა კეთდება. მაგრამ, არ ვიცი, როგორ გითხრათ, ეს საკმარისი არ არის. 

 

დევნილთა პრობლემების მოგვარებაში თავად დევნილთა სტრუქტურების უფრო მეტი მონაწილეობაცაა საჭირო. ჩვენ ყველაზე კარგად ვიცით, საზოგადოების პრობლემები. მაგალითად, ზოგს სამ სამი ბინა აქვს და ზოგს არაფერი. ამიტომ,  საბჭოს წარმომადგენლებს ძალიან ბევრი მცდელობა გვქონდა თავის დროზე, რომ რაღაც საკითხები ჩვენთვის გადმოეცათ. მაგალითად, ბინები, განაწილება და ა.შ. მაგრამ, საუბედუროდ, ეს არ მოხდა. ასევე, გეტყვით, რომ არის დევნილთა წარმომდგენელთა სხვადასხვა ორგანოები, მაგრამ მათ შესაძლებლობა და შესაბამისად ფული არ აქვთ, რომ  ქმედითი ნაბიჯები გადადგან, - ამბობს ჩვენთან საუბრისას ელგუჯა გვაზავა. 

 

იმისათვის, რომ უკეთ გაგვერკვია რა როლი და პოლიტიკური დატვირთვა აკისრია აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს და ეხება თუ არა ამ ორგანოს დევნილთა პრობლემების მოგვარებაში ჩართვა - პოლიტოლოგ პაატა ზაქარეიშვილს მივმართეთ, რომელიც ჩვენთან საუბრისას აღნიშნული ორგანოს შესახებ საინტერესო მოსაზრებებს გვიზიარებს.

 

პაატა ზაქარეიშვილი: ამ ორგანოს დევნილთა პრობლემების მოგვარება არ შეუძლია. მათ შორის, არ შეუძლია მათი ინტერესები სახელმწიფოს წინაშე დაიცვას. ის უფრო პოლიტიკური ორგანოა, რომელიც აფხაზეთთან კონფლიქტის დაწყებამდეა არჩეული. მგონია, რომ უზენაესი საბჭოს ყოფნა და მისი არსებობა პოლიტიკურად გამართლებულია. რა თქმა უნდა, მას სამართლებრივი ლეგიტიმაცია დაკარგული აქვს, მაგრამ პოლიტიკური ლეგიტიმაცია ნამდვილად გააჩნია. 

 

აი, რაც შეეხება უმაღლეს საბჭოს და ასე ვთქვათ, მინისტრთა კაბინეტს, ისინი აბსოლუტურად ხელოვნურია და არაფერს იძლევა. ვფიქრობ, მათი ამოცანა უკეთეს შემთხვევაში უნდა იყოს არასამათავრობო ორგანიზაციის ფუნქცია, რომელიც დევნილთა ინტერესებს დაიცავს და რასაც, სამწუხაროდ, აღნიშნული ორგანო არ აკეთებს. სხვათა შორის, მას შემდეგ, რაც ლტოლვილთა სამინისტრო გაუქმდა, მათ წესით მეტი პასუხისმგებლობა უნდა ეკისრათ საკუთარ თავზე. დეტალურად უნდა შეესწავლათ ნებისმიერ სანატორიუმში, სადაც დევნილებია შესახლებული, მათი ყოველდღიური ყოფა, ასევე პრობლემები და შემდგომში, შესაბამისი ნუსხა ცენტრალურ ხელისუფლებისთვის უნდა წარედგინათ. ასე ვთქვათ, სახელმწიფო გამოიძიებდა და გამოიყენებდა იმ ნუსხას, რომელიც მათ აფხაზეთის უმაღლესი ორგანოდან ჰქონდათ მიღებული. ამას კი სამწუხაროდ, არ აკეთებენ - არის აბსოლუტურად ფორმალური მინისტრთა საბჭო. ან, რა დავარქვა აღაც ვიცი...

 

ამიტომ, ამ ფონზე ვფიქრობ, ეს სერიოზული გამოწვევაა. აი, თუნდაც, რაც შეეხება სანატორიუმ „ქართლში“ მომხდარ ტრაგედიას, მათ ამ პრობლემის შესახებ აუცილებლად უნდა სცოდნოდათ. უფრო მეტიც, ხელისუფლების წინაშე უნდა დაეყენებინათ საკითხი - სჯობს, სანატორიუმ „ქართლში“ მცხოვრები დევნილები დროულად გამოასახლოთ შენობიდან! წესით, მათ უნდა ჰქონდეთ ამის დოკუმენტი, ანუ ის, რომ პროტესტის შესახებ იცოდნენ, მაგრამ, ასეთი რამ არ არსებობს. თუმცა, შემიძლია მოგაწოდოთ უამრავი ფაქტი, თუ როგორ ატარებენ ძვირადღირებულ ფესტივალებსა და კონცერტებს. ანუ, იმის თქმა მინდა, რომ ნებისმიერ შემთხვევაში, მათ უკეთ შეუძლიათ დევნილთა საკითხები შეესწავლათ და შესაბამისი ნუსხა - სად, რომელ სანატორიუმში რა პრობლემებია, როგორ ცხოვრობს  ხალხი, თუ რა უჭირთ მათ, აი ეს რომ ჯანდაცვის სამინისტროს მიაწოდონ, რომლითაც ისინი იხელმძღვანელებენ. ნუ, შეიძლება ჯანდაცვის სამინისტრომ მათ მიერ წარდგენილი ნუსხა არ გამოიყენოს, ეს სხვა საკითხია, მაგრამ ასეთი რამ ა/რ უმაღლესმა საბჭომ აუცილებლად უნდა გააკეთოს. 

 

აქვე გავიხსენებ იმ ტრაგიკული მოვლენის შემდეგ, რაც სანატორიუმ „ქართლში“ მოხდა, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის იძულებით გადაადგილებულ პირთა-დევნილთა მინისტრის, დავით ფაცაციას განცხადებას, რომელმაც ასეთი რამ თქვა: - „მე რაც შემიძლია, იმას ვაკეთებო“. ჯერ ერთი, წარმოგიდგენიათ რა სისულელე თქვა?! - ვფიქრობ, რომ პოლიტიკოსი ასეთ რამეს არ უნდა ამბობდეს. თანაც, მას რეალურად არც არაფერი შეუძლია. რატომ? - იმიტომ, რომ უკვე არსებობს სტრუქტურები, რომლებსაც დევნილთა საკითხებზე მუშაობა ევალება. მას კი, ერთადერთი, რაც შეუძლია, არის ის, რომ თვეში ერთხელ აიღოს ხელფასი და ალბათ, პრემიაც... 

 

ვიდრე კონფლიქტები არ მოგვარდება მათი, დევნილების პრობლემებიც მოუგვარებელი იქნება. მთავარი პრობლემა მათი დაბრუნებაა და მოგეხსენებათ, დევნილების აფხაზეთში დაბრუნება ვერ მოხდება პოლიტიკური გადაწყვეტილების გარეშე, მაგრამ ეს სხვა თემაა... ვიცით, რომ მათი სოციალური მდგომარეობა ბიუჯეტზეა დამოკიდებული. მე არ ვეთანხმები ორ ფორმულირებას - ერთი, რომ დევნილებისთვის არაფერი არ კეთდება და მეორეა, რომ დევნილებისთვის ყველაფერი კეთდება. რაღაცები კეთდება, მაგრამ ძალიან ნელა, ბიუროკრატიულად, არაფორმალურად და თან არაგამჭვირვალედ. თუ რამე მესმის მე ამ სფეროში, ყველაზე დიდი პრობლემა არის უსამართლობა და გაუმჭვირვალობა. დევნილებმა არ იციან სხვა რატომ იღებს ბინას და თვითონ რატომ არ იღებს და რა პრინციპით ხდება ეს ყველაფერი. არსებობს უამრავი ფაქტი, როცა ერთი და იგივე დევნილების ოჯახი რამდენიმე ბინას იღებს და სხვა ოჯახები -არ ღებულობენ. 

 

არ ვიცი, საბოლოო მოტივაცია ამ ბატონის რა იყო, რომელმაც თემქაზე თავი მოიკლა, მაგრამ, ვთვლი, რომ ყველაფერი უნდა გაეკეთებინა, რომ აქამდე არ მისულიყო. მიმაჩნია, რომ თავის მოკვლა ძალიან მძიმე გადაწყვეტილებაა. მაგრამ, მაქვს განცდა, რომ უსამართლობამ აიძულა მას ამის გაკეთება. დევნილებში არის რაღაც ნაწილი, რომელსაც პრივილეგირებულად  ეპყრობიან და არის ნაწილი, რომლებიც ვერ ხვდებიან, რატომ არ ეძლევათ მათ საცხოვრებელი ფართები, რაც აუცილებლად აღმოსაფხვრელი და მოსაგვარებელია. ვფიქრობ, რომ ამაზე ხელისუფლებამ სათანადოდ უნდა იზრუნოს. 

 

მაგრამ, ამ შემთხვევაში, რადგან აფხაზეთის რესპუბლიკის უმაღლეს საბჭოზე ვსაუბრობთ, მინდა, თვითონ ამ სტრუქტურის შემადგენლობაში მყოფ კომიტეტებზეც გავამახვილოთ ყურადღება. მაგალითად, მე ეჭვიც არ მეპარება, რომ იქ, გარკვეულწილად  თანხების არამიზნობრივი ხარჯვაც მიდიოდეს. სამინისტროს ხელმძღვანელი ვიყავი და ბიუჯეტი მილიონ სამასი ათასი მქონდა. ამათი, აფხაზეთის უმაღლესი ორგანოს ბიუჯეტი კი, მილიონი ლარი მაინც იქნება. ანუ, მაინტერესებს, რა უსაშველო ფუნქციას ასრულებს ეს ორგანო, მასში ამდენ ფულს რომ ვიხდით? კი ბატონო, ვთანხმდებით, რომ სიმბოლური ორგანოა, მაგრამ განა სიმბოლურ ორგანოს ამხელა სახსრები სჭირდება? მაწუხებს, რომ ასეთი ძვირი  გვიჯდება ჩვენ ეს ორგანო... 

 

ასევე, საბჭოში, ანუ ამ ორგანში, დეპუტატები ოდესღაც არიან არჩეულები, მაგრამ  უნდა ვაღიაროთ, ეს არის სიმბოლიზმი. დავუტოვოთ მათ აპარატი, რომლითაც იფუნქციონირებენ და გავაუქმოთ ეს მინისტრთა საბჭო. მილიონი ლარი არაფერში მიდის. რაღაც ფესტივალებს ატარებენ, რაღაც წიგნებს გამოსცემენ, ფეხბურთის გუნდებს აფინანსებენ, თეატრებს და გვჭირდება ეს ჩვენ? - ეს ყველაფერი სხვა სამინისტროების ფუნქციაა. ანუ, ისინი რაშიც ფულს ხარჯავენ, ამის დახარჯვა საქართველოში ლეგიტიმურ სტრუქტურებს შეუძლია - მთავრობას და პარლამენტს. ამიტომ, საჭიროა, რომ განისაზღვროს მათი კონსპექტუალური ფუნქცია. მე არ ვარ წინააღმდეგი, რომ უზენაესი საბჭო გაუქმდეს, მაგრამ, კატეგორიული წინააღმდეგი ვარ, არსებობდეს ეს მინისტრთა საბჭო, თუ რაღაც გაუგებრობა რომ არის... 

 

ხოლო, საზოგადოების ის ნაწილი, რომლებიც ამბობენ, რომ უნდა ჩატარდეს ახალი არჩევნები და მოხდეს აფხაზეთის რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს წევრების ხელახლა არჩევა - აი, ეს ცოტა უცნაურია... რის საფუძველზე უნდა აირჩიონ? რა არის მათი ლეგიტიმაციის წყარო, ჯერ ეს უნდა გაირკვეს. ეს ხომ თავისთავად დემოკრატიას ეწინააღმდეგება?! ძალიან სწორ კითხვებს სვამთ და მნიშვნელოვანი, ფუნდამენტური კითხვებია - ანუ, ვინ უნდა აირჩიოს?! სიმართლე ვთქვათ, პოლიტიკურ ჭრილშიც კი ვერ ვხედავ მათ ფუნქციას. თუ მათ პოლიტიკური დატვირთვა აქვთ, ეს უნდა წარმოაჩინონ. მიმაჩნია, რომ ეს არის მეხუთე ბორბალი, რომელიც არაფერს არ აკეთებს. არა, გულახდილად რომ ვთქვა, არც არაფერს აფუჭებს. მაგრამ, ფულს რაში ვხარჯავთ? აი, ჩემი და თქვენი ფული რაში მიდის ეს მაინტერესებს,“ - ამბობს პაატა ზაქრეიშვილი. 

 

საინტერესოა კონსტიტუციონალისტ ვახტანგ ხმალაძის პოზიცია, როგორც დევნილთა პრობლემების კუთხით, ასევე აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს შესახებ, რომელიც, ჩვენთან საუბრისას დეტალურად საუბრობს აღნიშნული ორგანოს ისტორიულ მნიშვნელობაზე და განმარტავს,  საქართველოს კანონმდებლობით, რისი გაკეთება შეგვიძლია ამ ორგანოს გადარჩენის, ან არ გადარჩენის შემთხვევაში. 

ვახტანგ ხმალაძე: მოგეხსენებათ, 1991 წლის 29 სექტემბრის შემდეგ, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს არჩევნები დღემდე არ ჩატარებულა. აღსანიშნავია ის ფაქტიც, რომ ამ საბჭოს დროთა განმავლობაში, ასე ვთქვათ, წევრები მათი გარდაცვალების გამო აკლდებოდათ. სიმართლე გითხრათ, დღეს, საბჭოში რამდენი წევრია დარჩენილი არ ვიცი, თუმცა, ვიცი, რომ მათი რაოდენობა საკმაოდ შეთხელებულია. აი, რაც შეეხება აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს არჩევნების ჩატარების იდეას და ამ ორგანოს განახლებას, ჰყავს მომხრეებიც და მოწინააღმდეგეებიც. ახალი არჩევნების მოწინააღმდეგეთა ძირითადი არგუმენტი გახლავთ ის, რომ ვინც ახლა აფხაზეთის საბჭოს წარმოადგენს, ისინი არჩეული არიან სრულიად კანონიერად, აფხაზი მოსახლეობის მიერ. 

 

ხოლო, ახლა თუ ახალი არჩევნები გაიმართება, ბუნებრივია, რომ ამ არჩევნებში მონაწილეობას, ამჟამად, აფხაზეთში მცხოვრები ადამიანები ვერ მიიღებენ. რეალურად, თუ არჩევნები ჩატარდება, ის დევნილთა შორის გაიმართება. მსგავს შემთხვევაში კი, ლეგიტიმაციის ხარისხი ბევრად დაბალი იქნება. თუმცა, საერთაშორისო ნორმების თანახმად, არ შეიძლება, რომ წარმომადგენლობით ორგანოს არჩევნები მკაცრი პერიოდით არ იმართებოდეს. ანუ, არჩევები უნდა გაიმართოს გონივრულ ვადებში დადგენილი პერიოდულობით. არადა, იმ 1991 წლის არჩევნებიდან, აგერ უკვე 30 წელი გავიდა და ამ უმაღლესი საბჭოს ლეგიტიმურობის საკითხიც დიდი კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას. 

 

ჩემი აზრით, სავსებით შესაძლებელია და საჭიროც არის, რომ ახალი არჩევნები გაიმართოს და მოხდეს ახალი წევრების არჩევა. თუმცა, არჩევნები უნდა გაიმართოს ისეთი პირობებით, რომ კანონმა განსაზღვროს ამომრჩეველთა წრე. სხვათა შორის, კანონმა ამ ამომრჩეველთა წრეს უნდა მიეკუთვნოს არა მხოლოდ აფხაზეთიდან დევნილები, არამედ, აფხაზეთში მცხოვრები პირებიც. მიუხედავად იმისა, აღიარებენ თუ არა ისინი ამას, კანონით მაინც საქართველოს მოქალაქეები არიან და რა თქმა უნდა, ამ არჩევნებში მონაწილეობის უფლება მათაც უნდა მიეცეთ. მაგრამ, მაღალი ალბათობით, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკის საბჭოს ახალი არჩევნები აფხაზეთის ტერიტორიაზე ვერ გაიმართება, რადგან,  ამჟამინდელი ხელისუფლება ამ არჩევნებისთვის სათანადო პირობებს არ შექმნის. ის უბრალოდ, ახალი არჩევნების ჩატარებას აფხაზეთის ტერიტორიაზე არ დაუშვებს. 

 

ჩემი აზრით, ახალი საბჭო უფრო მეტად იქნება აფხაზეთში მცხოვრებლების წარმომადგენელი, ვიდრე დღეს არსებული უმაღლესი საბჭო. როგორც გითხარით, ისინი, ვინც დღეს ამ საბჭოში არიან, აფხაზი ხალხის მიერ 1991 წელს არიან არჩეულნი. ამდენად, დღეს, ფრიად საეჭვოა იმის მტკიცება, რომ ისინი რეალურად აფხაზეთში მცხოვრებთა ინტერესებს წარმოადგენდნენ. ბოლო-ბოლო ამ 30 წლის განმავლობაში მთელი თაობა შეიცვალა. ანუ, დღეს, ამომრჩეველთა კორპუსი სრულიად განსხვავებულია იმისგან, რაც 30 წლის წინ იყო. თუნდაც იმიტომ, რომ იმ ამომრჩეველთა კორპუსის მნიშვნელოვანი ნაწილი ფიზიკურად, გარდაცვალების გამო აღარ არსებობს. ბუნებრივია, ამ 30 წლის განმავლობაში ამომრჩეველთა კორპუსი სრულიად ახალი გახდა, მათ შორის შედიან ის ადამიანები, რომლებიც 1991 წელს დაბადებულები არც იყვნენ. ახალი არჩევნების ჩატარებას და საბჭოს შემადგენლობის განახლებას პოლიტიკურ ჭრილშიც დიდი მნიშვნელობა აქვს. 

 

თუმცა, უნდა ვთქვათ ისიც, რომ დღეს ახალი არჩევნების ჩატარებას საქართველოს კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს. ამისთვის, საჭიროა, შესაბამისი კანონის მიღება. აი, რაც შეეხება მათ საქმიანობას, ისინი [საბჭოს წევრები] უნდა მონაწილეობდნენ აფხაზეთთან დაკავშირებული პრობლემების განხილვაში. მათ ეს ვალდებულება აქვთ, თორემ რაიმე სახის გადაწყვეტილებას ისინი ვერ მიიღებენ. გადაწყვეტილების მიღება სახელმწიფო დონეზე უნდა მოხდეს და არა - ავტონომიური რესპუბლიკის დონეზე. მაგრამ, მათ ამ გადაწყვეტილების მომზადებაში, შეხვედრებში და მოლაპარაკებების გამართვაში მონაწილეობის უფლება, რა თქმა უნდა აქვთ. აფხაზეთის უმაღლესი საბჭოს გაუქმების შესახებ მსგავსი განცხადებები, კერძოდ, მის ყოფნა - არ ყოფნის საჭიროებასთან დაკავშირებით მომისმენია, თუმცა, მათ განვითარება არ ჰქონია, რადგანაც,  ეს საკითხი მწვავედ არასდროს დამდგარა. 

 

სანატორიუმ „ქართლში“ მომხდარი ტრაგედია ძალიან დიდი პრობლემაა. პირველ რიგში, ეს პრობლემა საცხოვრებელი ფართით უზრუნველყოფას უკავშირდება. მსგავსი პრობლემა მხოლოდ დევნილებში არ არის,  საქართველოს სხვა მოქალაქეებსაც აქვთ იგივე საცხოვრებელი ფართის ესა თუ ის პრობლემა. მაგრამ, აი - დევნილებზე ზრუნვა უფრო სხვა კატეგორიაა. დევნილები იმ ვითარების გამო გახდნენ, რომელიც ომში შეიქმნა, ანუ სახელმწიფომ მათი უსაფრთხოება ვერ უზრუნველყო, რადგან ომში დამარცხდა. განა არ შეძლო, ვერ შეძლო... ამიტომ, ყოველთვის ჩნდება კითხვები - ის, რასაც საქართველოს ხელისუფლება აკეთებდა იყო თუ არა საკმარისი? - შეეძლო თუ არა ხელისუფლებას უფრო მეტის გაკეთება დევნილებისთვის? როდესაც ადამიანებში არის განცდა, რომ შეუძლია და არ აკეთებს, სწორედ ეს იწვევს პროტესტს და ეს პროტესტი სავსებით ლოგიკური და კანონიერია. ამიტომ, ხელისუფლება უნდა შეეცადოს, რომ ერთის მხრივ მაქსიმუმი გააკეთოს და მეორე მხრივ, კარგად აუხსნას გაჭირვებაში მყოფ ადამიანებს და მათ დაუსაბუთოს, რომ ეს არის მისი შესაძლებლობის მაქსიმუმი. სამწუხაროდ, მე ამას ვერ ვხედავ - ვერც ერთსა და ვერც მეორეს,“ - ამბობს ჩვენთან საუბარში ვახტანგ ხმალაძე.

/თეო მჟავანაძე/