აშშ-ის ფინანსთა სამინისტროს მიერ რუსული ნავთობკომპანიების, „როსნეფტისა" და „ლუკოილის" წინააღმდეგ გამოცხადებული სანქციები დონალდ ტრამპის პრეზიდენტობის დროს რუსეთის წინააღმდეგ პირველი სანქციებია. აღსანიშნავია სანქციების დასაბუთება, რომელიც დეპარტამენტის პრესრელიზშია გამოქვეყნებული: „დღეს, აშშ-ის ფინანსთა სამინისტროს უცხოური აქტივების კონტროლის ოფისი (OFAC) დამატებით სანქციებს აწესებს რუსეთის მხრიდან უკრაინაში ომის დასრულებისკენ მიმართული სამშვიდობო პროცესისადმი სერიოზული ერთგულების არარსებობის გამო. დღევანდელი ქმედებები ზრდის ზეწოლას რუსეთის ენერგეტიკულ სექტორზე და ამცირებს კრემლის შესაძლებლობას, გამოიმუშაოს შემოსავალი თავისი საომარი მანქანისა და დასუსტებული ეკონომიკისთვის. შეერთებული შტატები გააგრძელებს ომის მშვიდობიანი გზით მოგვარების მხარდაჭერას და მდგრადი მშვიდობის მიღწევა მთლიანად დამოკიდებულია რუსეთის მზადყოფნაზე, კეთილსინდისიერად აწარმოოს მოლაპარაკებები. აშშ-ის ფინანსთა სამინისტრო გააგრძელებს თავისი უფლებამოსილების გამოყენებას სამშვიდობო პროცესის მხარდასაჭერად". https://home.treasury.gov/news/press-releases/sb0290

ტრამპი რუსეთზე ზეწოლის პოლიტიკაზე გადადის და ამას ევროკავშირთან სინქრონულად აკეთებს. აშშ-ის ფინანსთა სამინისტროს სანქციებთან ერთად, ევროკავშირმა დაამტკიცა რუსეთის წინააღმდეგ სანქციების მეცხრამეტე პაკეტი. ეს პაკეტი მოიცავს რუსული ბანკების, ოქროს მომპოვებელი კომპანიის, „პოლიუს გოლდის" წინააღმდეგ სანქციებს და რუსული თხევადი ბუნებრივი აირის იმპორტის სრულ აკრძალვას 2027 წლამდე.

მოსკოვის ბირჟის ინდექსმა ამ ამბავს შემცირებით უპასუხა. რუსული ბიზნესი გეოპოლიტიკურ ამბებზე რეაგირებს. ტრამპსა და პუტინს შორის სატელეფონო საუბრისა და ბუდაპეშტში სამიტის ჩატარების გეგმების შესახებ ინფორმაციის გავრცელების შემდეგ, რუსული აქციების ფასები გაიზარდა. ახალი სანქციების შესახებ ამბავმა აქციების ფასების კლება გამოიწვია და მოსალოდნელია, რომ კლების ტენდენცია გაგრძელდება. ეს იმით არის განპირობებული, რომ აშშ-ის ფინანსთა სამინისტრო სანქციების მოხსნას ცეცხლის შეწყვეტას უკავშირებს. რადგან მოსკოვმა ჯერ არ თქვა უარი ომის გაგრძელებაზე, სანქციები არ მოიხსნება და შესაძლოა, გამკაცრდეს კიდეც.

ტრამპმა ჩინეთის პრეზიდენტ სი ძინპინთან სამიტის წინ რუსეთზე ზეწოლა გააძლიერა. ტრამპმა იმედი გამოთქვა, რომ ჩინეთი რუსეთზე უკრაინაში ომის დასრულების მიზნით ზეწოლას მოახდენს.

თუმცა, სიტუაცია სხვა პერსპექტივიდანაც შეიძლება განვიხილოთ. ტრამპისთვის რუსეთის წინააღმდეგ სანქციები სი ძინპინთან მოლაპარაკებებში ვაჭრობის საგანია. ჩინეთი და ინდოეთი რუსული ნავთობის მთავარი მყიდველები არიან. ტრამპის იდეა, დაეწესებინა ტარიფები რუსული ნავთობის მყიდველ ქვეყნებზე, წარუმატებელი აღმოჩნდა. ინდოეთმა, მას შემდეგ, რაც ტრამპმა რუსულ ნავთობზე 50%-იანი ტარიფი დააწესა, რუსეთთან ვაჭრობა განაგრძო. ჩინეთისთვის 100%-იანი ტარიფების დაწესება ძალიან დიდი რისკია ამერიკული ეკონომიკისთვის, რომელიც ჩინეთიდან შემომავალ საქონელზეა დამოკიდებული.

რუსული ნავთობკომპანიების წინააღმდეგ სანქციები ჩინეთთან სავაჭრო ომში ტაქტიკის ცვლილებას წარმოადგენს.  თუ ჩინური და ინდური კომპანიები  სანქცირებულ ნავთობს შეიძენენ, ეს კომპანიები შესაძლოა აშშ-ის ფინანსთა სამინისტროს სანქციების ქვეშ აღმოჩნდნენ. ეს ნიშნავს პრობლემებს აშშ დოლარის ტრანზაქციებთან დაკავშირებით და მნიშვნელოვნად გაართულებს მათ ოპერაციებს გლობალურ ბაზარზე. რისკები ამ კომპანიებისთვის ძალიან მაღალია, ამიტომ ისინი ნავთობს სხვა მომწოდებლებისგან შეიძენენ. ამჟამად, ნავთობის ბაზარზე მიწოდება მოთხოვნას აღემატება, ამიტომ მყიდველებს არჩევანი აქვთ. საუდის არაბეთი და სპარსეთის ყურის სხვა ქვეყნები მზად არიან რუსული ნავთობის კომპენსირება საკუთარი წარმოების გაზრდით მოახდინონ.

ამიტომ, აშშ-ის ახალი სანქციების ტაქტიკა მიმართულია არა ქვეყნების (ინდოეთისა და ჩინეთის), არამედ რუსული ნავთობის შემძენი კომპანიების წინააღმდეგ. ეს მიდგომა შეიძლება უფრო ეფექტური აღმოჩნდეს.

ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ ადრე რუსეთში ოპერირებდა ორი ამერიკული ნავთობის საბადოს მომსახურების კომპანია, რომლებიც ნავთობის წარმოებისთვის თავიანთ ტექნოლოგიებს აწვდიდნენ. აშშ-ის ფინანსთა სამინისტროს სანქციების გამოცხადების შემდეგ, ეს კომპანიები იძულებულნი იქნებიან შეწყვიტონ თავიანთი საქმიანობა რუსეთში. ეს ნიშნავს, რომ რუსეთში ნავთობის წარმოება შემცირდება, რადგან ამჟამად არ არსებობს რუსული ტექნოლოგიები, რომლებიც ამერიკულ ტექნოლოგიებს ჩაანაცვლებს.

ამრიგად, რუსეთის ნავთობსექტორი მნიშვნელოვანი ზეწოლის ქვეშ მოექცა, რაც გამოიწვევს ნავთობის წარმოებისა და გლობალურ ბაზრებზე გაყიდვების შემცირებას. ევროპის გაზის ბაზარიც მთლიანად იკეტება რუსეთისთვის.

ტრამპი ასევე აძლიერებს სამხედრო ზეწოლას რუსეთზე. ბრიტანული და ფრანგული წარმოების რაკეტებით რუსეთის დარტყმისთვის ადრე პენტაგონის თანხმობა იყო საჭირო. ახლა ტრამპი აცხადებს, რომ შეერთებულ შტატებს არანაირი კავშირი არ აქვს ამ რაკეტებთან, რადგან ამ საკითხს ნატოს ევროპის სარდლობა აგვარებს.  ტრამპმა მოიხსნა პასუხისმგებლობა რუსეთის ტერიტორიის წინააღმდეგ ევროპული შორი რადიუსის რაკეტების გამოყენებაზე.  ამ რაკეტებით დარტყმები უკვე ხორციელდება.

გამოცხადებული გარიგება შვედეთსა და უკრაინას შორის 150 შვედური „გრიფინის" თვითმფრინავის შეძენის შესახებ აშშ-ს თანხმობის გარეშე ვერ განხორციელდებოდა, რადგან ეს თვითმფრინავები ამერიკულ კომპონენტებს იყენებენ. შვედეთი თვითმფრინავების წარმოების ლოკალიზებას უკრაინაში გეგმავს. „გრიფინები" მახასიათებლებით ამერიკულ F-16-ს შეედრება, მაგრამ მათი უპირატესობა ის არის, რომ მათ არ სჭირდებათ სპეციალური აეროდრომები, როგორც ამერიკულ თვითმფრინავებს. „გრიფინებს" აფრენა ავტომაგისტრალიდანაც კი შეუძლიათ. „გრიფინები" მნიშვნელოვნად გააძლიერებენ უკრაინის საჰაერო ძალებს.

რაც შეეხება უკრაინისთვის „ტომაჰავკის" რაკეტების მიწოდებას, ტრამპი ამ კოზირს ჯერჯერობით საიდუმლოდ ინახავს და მოსკოვის რეაქციას ეკონომიკურ სანქციებზე ელოდება. თუ რუსეთი გააგრძელებს ურთიერთობების ესკალაციას შეერთებულ შტატებთან, „ტომაჰავკის" რაკეტების მიწოდება შეიძლება რუსეთზე ზეწოლის დამატებით საშუალებად გამოიყენოს.

უკრაინაში ომის სცენარები დიდწილად დამოკიდებული იქნება დონალდ ტრამპისა და სი ძინპინის სამიტზე. ტრამპი აძლიერებს თავის მოლაპარაკების პოზიციას ჩინეთთან რუსეთზე ზეწოლით. ჩინეთსაც აქვს საკუთარი კოზირები ამ თამაშში. თუ აშშ და ჩინეთი ვერ მიაღწევენ შეთანხმებას, უკრაინაში ომი გაგრძელდება და გლობალური ესკალაციის ახალი ეტაპი დაიწყება.

ავთანდილ წულაძე -პოლიტოლოგი